Havana, hoofdstad én sigaren

Pinar del Rio, de ‘tuin van Cuba’

Het hotel in Havana is groot en mooi maar de airco was niet hetgeen men van een airco verwacht. Zelfs bij het ontbijt zitten we al te zweten.

Maar ach, waar maken we ons druk over? Er staat ons weer een prachtige dag te wachten!

We rijden door de provincie Pinar del Rio, dé bakermat van Cuba’s trots; de sigaar!

Cuba en sigaren … bijna een synoniem.

Sigaren zijn wellicht kenmerkender voor Cuba, dan Fidel Castro, Che Guevara, oude Cadillacs en het communisme bij elkaar.  De geschiedenis van de Cubaanse sigaar stamt van ver voor de tijd dat Columbus hier aan land kwam. Hij nam de tabaksplant terug mee en het roken werd in Europa een ware rage. Hierdoor werd de sigaar van groot economisch belang voor Cuba en ze werd meteen het nationale symbool.

In 1863, waren er in Havana maar liefst 516 middelgrote fabrieken die 15128 tabaqueros in dienst hadden. Daarnaast waren er nog 36 grote tabaksfabrieken, waar dwangarbeiders werken en in de forten van Cabana en de Carcel, maakten gemiddeld 700 soldaten sigaren voor straf. Tegenwoordig worden jaarlijks meer dan 200 miljoen sigaren geproduceerd.

Volgens kenners worden de beste en lekkerste sigaren in Cuba gemaakt. De beste tabak groeit tussen de groene heuvels van de provincie Pinar del Rio. Wij rijden langs prachtige kalksteen formaties op zoek naar de beste tabak, voor de beste sigaren van de wereld. De klimatologische omstandigheden voor de groei van tabaksplanten schijnt hier het beste te zijn. Het geheim van deze kwaliteit is te danken aan de rijkdom van de rode aarde.

Deze velden worden goed besproeid, maar in het seizoen waarin de tabak groeit worden ze juist heel droog gehouden. Vele velden worden, met katoen, tegen te veel zonlicht beschermd.

Het is de moeite waard om langs de tabaksplantages te rijden, een fotostop te benutten en zo zien hoe de Cubanen te werk gaat (op het veld) om de tabaksbladeren te drogen. In de oogsttijd (februari, maart) worden de tabaksbladeren zorgvuldig geplukt door de vegueros. En overal zijn schuren te zien waarin tabaksbladeren te drogen hangen.

Met hart en ziel wordt de tabaksteelt verheven om uiteindelijk als Cohiba, Romeo y Julieta en Montechristo verkocht te worden.

Hier, uit deze regio komen dus de wereldberoemde Cubaanse sigarenmerken vandaan.

We komen voorbij één van de betere restaurants in Havana. We mogen enkel binnen in de lobby om een foto te nemen van de langste Romeo Y Julieta.

De lengte van deze sigaar is 1,5 meter.

Cuba exporteert per jaar zo’n honderdmiljoen sigaren. Bekende rokers waren Winston Churchill, Groucho Marx, Fidel Castro natuurlijk en zijn medestrijder Che Guavarra. Bill Clinton kon op zijn eigen wijze ook uitzonderlijk genieten van de sigaar.

Ook John F.Kennedy hoort bij het rijtje van flinke afnemers. Voordat het Amerikaans embargo werd afgekondigd, zorgde de toenmalige president John F. Kennedy er voor dat hij nog 1200 van de allerbeste Cubaanse sigaren bestelde. 'Drie per dag', zou hij tegen een medewerker hebben gezegd want over 'een jaar is het opgelost'. Vanaf die tijd mogen Amerikanen geen sigaren uit Cuba importeren.

De sigarenindustrie is een belangrijke inkomstenbron voor Cuba.

In deze sigarenstreek is een bezoek aan een sigarenfabriek dan ook bijna een must. Zo maken we kennis met alle facetten van het productieproces en de omstandigheden waarin arbeiders sigaren vervaardigen. Deze noeste werkers zorgen er achter hun houten lessenaars voor dat ze dagelijks ongeveer honderd sigaren vakkundig rollen.

Manuel (onze gids) brengt ons naar de Fabrica de Tabascos Paulina Pedroso.

We mogen absoluut niets mee binnenbrengen, ook geen fototoestellen of videocamera ... jammer!

Mannen en vrouwen zitten op houten werkbanken, in lange rijen achter elkaar. De banken lijken op een soort lessenaars zoals wij ze kennen van vroeger. Een toezichter loopt rond om hun werk te controleren. Tijdens het werk worden ze voorgelezen (vaak teksten van Che Guevara) omdat het vaak eentonig werk is. Een top sigarenroller maakt gemiddeld 120 sigaren per dag en van alles wat zij maken mogen ze er elk, iedere dag twee mee naar huis nemen. Als je het zelf wil aanleren, plan dan een lange vakantie want het duurt ongeveer negen maanden voordat iemand een goede sigarenmaker is.

Hun vaardige handen snijden de gedroogde tabaksbladeren en trekken er de centrale nerf uit. Ze sorteren de gedroogde tabaksbladeren op grootte en kwaliteit en rollen ze dan tot de mooie en welruikende havannasigaren!

In tegenstelling tot ónze gebruikelijke sigaren, waarbij het binnengoed bijeen gehouden wordt door een omblad, bestaan Cubaanse sigaren uit lange gevouwen en geplooide bladeren die in de lengterichting van de sigaar lopen. Op deze manier kan de lucht er over de gehele lengte door kan passeren.

We wonen ook een luchttest bij. Machinaal blaast men lucht door de sigaar en er wordt dan gecontroleerd of de lucht, volgens de normen, erdoor stroomt.

Van achter een soort afsluiting kunnen we hun handenarbeid bewonderen. Af en toe wordt stiekem naar ons geseind dat ze sigaren te koop hebben. Ze mogen per dag nl. twee sigaren mee naar huis nemen. En dat extra geld kunnen ze goed gebruiken omdat ze een zeer laag inkomen hebben. (ongeveer € 20 per maand).

De Cubaanse werknemer/-ster bieden 'stiekem' een pakje of doosje sigaren aan, tegen een lagere prijs dan de gangbare natuurlijk. Vlug verhuizen pesos convertibles vanuit onze portemonnee, onder de mazen van de afsluiting door … en van de andere zijde van het ijzeren hekken schuiven de sigaren, richting bezoeker/koper. Het hele scenario verloopt in amper enkele seconden. De bewakers doen alsof ze niets zien :-). Er is blijkbaar niets nieuws onder de zon, ook in Cuba niet!

Er wordt hard gewerkt, want ze moeten een bepaald aantal per dag halen. Uit een blad wordt een stukje gesneden en met een likje plantaardige gom aan de kop bevestigd. En naast hun tafels worden de vers gemaakte sigaren in houten persen gelegd, waarna ze voorzien worden van bandjes en in kistjes en dozen werden verpakt.

In stille bewondering kijken we naar de afgewerkte producten en naar de gevulde sigarenkistjes, al klaargemaakt voor verkoop of export.

Bij het verlaten van de fabriek krijgen wij de gelegenheid om legaal een voorraadje van dit pure handwerk in te slaan.

Het bezoek was heel interessant, maar ik heb hier, net als in veel andere plaatsen op onze reis, een dubbel  gevoel…

‘Cuba ... een heerlijk land met leuke vriendelijke mensen maar.... zij  mogen en kunnen niet delen in onze rijkdom en vrijheid.’

Volgend deel: De vallei van Viñales