Kastelen en paleizen van de woestijn

Vandaag bezoeken we twee woestijnkastelen. Deze bouwwerken, gelegen in de woestijn ten oosten van Amman, dateren uit de Omajjadenperiode.

Tijdens de 8ste eeuw was Damascus de hoofdstad van de islamitische wereld, omdat het kalifaat in handen gevallen was van de Omajjaden die hier verbleven.

De Omaijadische Kaliefen bouwden in die eeuw verstevigde kastelen en paleizen in de woestijn.

Het Arabische woord waarmee ze worden aangeduid, QSAR, betekent zowel kasteel als paleis.

De verstevigde paleizen en karavanserai die zij in de Jordaanse Woestijn lieten bouwen dienden om de karavaanwegen te beschermen en zich van de trouw van de Jordaanse stammen te verzekeren. Sommigen dienden als jachtpaviljoen met badhuis of als ontmoetingsplaats tussen kalief of zijn afgevaardigden en de lokale bedoeïnenleiders.

Dit voorbeeld werd gevolgd door de plaatselijke emirs en zo ontstonden buiten de grote centra verschillende Qasr. Wat de architectuur en de decoratieve binnenafwerking betreft, behoren enkele van deze bouwwerken tot de meest betekenisvolle middeleeuwse monumenten van de islamitische kust.

Wij bezochten er twee:

1. QASR KHARANA

Op ongeveer 60 km ten zuidoosten van Amman, staat volledig geïsoleerd in de vlakke, met stenen bezaaide woestijn, het best bewaarde kasteel van de Omajjaden, nl. Qasr Kharana.

Ook dit kasteel werd voor verdedigingsdoeleinden gebouwd vanwege de strategische positie die het innam midden tussen de antieke karavaanwegen. Het is een vierkant bolwerk van 35 meter op 35 meter. Dikke muren met tal van schietgaten, vier ronde hoektorens en een halfronde toren in het midden van de muren doet sterk denken aan een versterkte burcht. Bij nader toezien kunnen deze torens niet bemand worden en zijn ze enkel decoratieve elementen. Het kasteel is uit natuursteen opgetrokken. Het heeft één enkele ingang aan de zuidzijde, met een groot venster en daarboven een reeks van nissen als versiering.

De basisvorm is zeer eenvoudig. Aan beide zijden van de ingang bevonden zich de stallen. Op de begane grond en de hogere verdiepingen is een binnenhof zichtbaar met eromheen gewelfde kamers en met bogen.

Een Cufisch (Oud Arabisch geschrift) vertelt ons dat het kasteel in 711 na Chr. werd gebouwd.

Wanneer je de grote binnenhof langs de kleine deur in het midden van zuidelijke muur betreedt, wordt je overweldigd door de gedrongen architectuur.

Dit twee verdiepingen tellende gebouw telt meer dan 50 vertrekken.

Het binnenplein is versierd voor het feest dat morgen gegeven wordt.

Vanaf het dakterras hebben we een prachtig uitzicht. Daarna worden we uitgenodigd op theevisite bij sympathieke Jordaniërs.

Of Qasr Kharana als verdedigingsburcht dan wel als handelspost dienstdeed, is door de archeologen tot op heden nog niet opgelost.

2. QASR AMRA

Op slechts 20 km ten noordoosten van Qasr Kharana, aan de andere kant van het dorp Wadi, ligt het luxueus jachtslot Qasr Amra. Het werd de achtste eeuw na Chr. door een Arabische prins tijdens het kalifaat van Walid I gebouwd als jachtverblijf en thermen en is dankzij de bonte muurschilderingen een van de bekendste van alle Omajjadische woestijnkastelen. Het is ook één van de best bewaard gebleven monumenten uit die tijd.

Dit relatief kleine gebouw in roze kalksteen bestaat uit een woongedeelte met ingang en troonzaal en een luxueus badvertrek dat in schril contrast staat met het dorre woestijnlandschap.

De wandschilderingen tonen jachttaferelen, huishoudelijke bezigheden, handwerkers (timmerlui, metselaars, steenhouwers), danseressen, vrouwelijke naakten en musici. Het zijn een voor een voorbeelden van de oorsprong van de Islamitische kunst Op het eindgedeelte van de wand aan de westzijde vertonen fresco’s de afbeeldingen van de zes, in de loop van de achtste eeuw na Chr. door de  Omaijaden onderworpen keizers.

De twee kamertjes aan de west- en oostzijden zijn geplaveid met vloermozaïeken.

De koepel van het stoombad (caldarium) is een heel bijzonder kunstwerk.

Hierop staan de sterren van het noordelijk firmament afgebeeld, samen met de tekens van de dierenriem.

Dit meesterwerk is de eerste poging om het firmament niet vlak maar op een halve wereldbol voor te stellen.

De thermen bestaan uit drie, eveneens met fresco’s gedecoreerde kamers. Op het gewelf beeldt een indrukwekkende beschildering de zodiak af.

Het waterreservoir en de put zijn in het noordelijke deel van het bouwwerk geplaatst.

Via volgende links kan je meer lezen en foto' s zien over woestijnkastelen

https://www.oudweb.nl/qasr-hallabat.html

https://reisreport.nl/woestijnkastelen-jordanie/

Volgend deel : Jerash, het Pompeï van de Midden-Oosten