Gebouwd voor eeuwen - en zonder cement

‘Een Romeins aquaduct verbond een bron bij Uzès met een watertoren in Nîmes’.

Een niet te missen bezienswaardigheid in de Provence is de Pont du Gard. Het aquaduct is bijna tweeduizend jaar oud en een prachtig voorbeeld van de Romeinse bouwkunst. De Pont du Gard is zowel mooi als functioneel en toont goed aan op welke reusachtige schaal de Romeinen dachten en bouwden.

Toen het probleem zich voordeed dat de bron in Nîmes niet toereikend was om de groeiende Romeinse bevolking van water te voorzien, moest een oplossing worden gevonden. De dichtstbijzijnde bron was in Uzés – 48 km verderop, over ruig terrein en de rivier de Gardon. Ruim 2000 jaar geleden bouwden de Romeinen een 'waterleiding' om Nîmes te voorzien van  drinkwater uit die bron. Er moest hiervoor 50 km en een niveauverschil overbrugd worden. Het water begon zijn weg in Uzés op 71,5 meter boven zeeniveau en kwam in Nîmes aan op een hoogte van 60 meter. Snelle rekenaars weten dat het gemiddeld verval slechts 23 centimeter per kilometer was. Dat was net genoeg om het water rustig kabbelend aan te laten komen. Om dit resultaat te bekomen moesten de Romeinen het water door bergen en dalen laten lopen. Het vroeg wel degelijk precisiewerk om het water te doen stromen.

Het 50 km lange watertransport, waarbij dagelijks 20 miljoen liter werd verplaatst, zou gebeuren via een systeem van bruggen, kanalen en tunnels die uit steen werden gehouwen. Gedurende vijftien jaar bouwden 1000 arbeiders een 50 km lang traject, over de rivier, de 'Gardon' heen op een 49 m hoge brug. De Pont du Gard is dus slechts een onderdeel van het project. Gezien die grote afstand en het niveauverschil werd de bouw van het geheel een technisch hoogstandje.

Dat de Romeinse waterbouwkundigen in staat waren dergelijke technische problemen te overwinnen en tegelijk een esthetisch meesterwerk te creëren, bewijst dit aquaduct over de Gardon.

Het aquaduct gaf de stad Nîmes (die toen 20.000 inwoners telde) een nieuw prestige: thermen, fonteinen, stromend water in de huizen van welgestelden en schone straten. Dit alles verhoogde het comfort en welzijn in de stad.

De uit drie lagen bestaande Pont du Gard loopt over het dal van de Gard en is met zijn 49 meter de hoogste antieke brug ter wereld. Er werden meer dan 50.000 ton kalksteen gebruikt, meestal in grote blokken, uit een steengroeve dichtbij. De reusachtige blokken, sommige van wel 6 ton, zijn zonder cement of beton op elkaar gezet. Ze werden zo uitgehakt dat ze perfect in elkaar pasten en de zwaartekracht zorgt ervoor dat het geheel op zijn plek blijft.

De brug bestaat uit 3 op elkaar geplaatste bogenrijen (6 bogen in de onderste laag, 11 in de tweede laag en 47 in de bovenste laag). Deze opbouw was ook in de oudheid zeer zeldzaam. Het kanaal liep over de bovenste laag. Vakkundig ontworpen brekers zorgden ervoor dat de brug heftige overstromingen heeft doorstaan.

De verschillende breedtes van de bogen verleent het bouwwerk een grotere elasticiteit, waardoor het bijv. bestand is tegen aardbevingen, maar ook tegen de watermassa’s van de in het voorjaar aanzwellende rivier de Gardon.

Dit bouwwerk dwingt dan ook ontzag af als een meesterwerk van menselijke vernuft. De met stenen platen tegen verdamping en vervuiling beschermde waterleiding loopt over de bovenste verdieping met 35 bogen. Bezoekers kunnen over het bouwwerk wandelen op de verdieping, waarvan de 11 bogen rusten op de 6 bogen van de onderste verdieping. Het bezoek gebeurt onder leiding van een gids.

Deze baan werd speciaal aangelegd om de toeristen toe te laten hier en over de brug te wandelen.

De Pont du Gard is de hoogste brug die ooit in de oudheid gebouwd werd. De centrale boog over de Gardon is groter dan welke eerder gebouwde boog dan ook. Het is de enige aquaduct met 3 verdiepingen dat nog steeds overeind staat, een bouwwerk waar je je petje voor afneemt. De overstromingen van 2002 met zware vloedgolven die campings, bomen en gebouwen wegspoelden, doorstond het aquaduct zonder problemen. Pont du Gard is een eerbetoon aan de Romeinse bouwkunst.

'Volgende foto is genomen uit een reisgids.'

De pijlers zijn breed en in boogvorm. Ze ondersteunen de brug en zorgen dat het aquaduct  bestand is tegen het rivierwater.

De bovenrand: gedurende vijf eeuwen stroomde het water door het bovenste kanaal met op het hoogtepunt zo’n 40.000 m³ (50 miljoen liter) per dag.

De middenrand: in de 18de eeuw werd deze verbreed ten behoeve van een weg, die in 1998 werd gesloten. Na een overstroming was er een renovatie nodig, waarbij gebruikgemaakt werd van de oude stenen.

Gaten en uitsteeksels: de Romeinen wisten dat niets eeuwig blijft bestaan. De gaten en uitstekende stenen dienden als steiger voor reparaties in de toekomst.

De stenen: ondanks het gewicht van wel 6 ton waren ze zo perfect uitgesneden dat er geen cement nodig was om de Pont du Gard te bouwen.

Al 2000 jaar overziet de Pont du Gard trots het kronkelige dal van de Gardon. Dit onbetwiste icoon van de Romeinse beschaving heeft de tand des tijds zonder noemenswaardige schade doorstaan. De spectaculaire afmetingen, de luchtige architectuur en de opmerkelijke staat van conservering dwingen bewondering en verbazing af. Dit alles leidde ertoe dat de UNESCO dit Franse monument in 1985 heeft bijgeschreven op de Werelderfgoedlijst.

Vanwege de kwaliteit van het natuurgebied dat het monument omgeeft, kende het Franse ministerie van milieu en duurzame ontwikkeling deze locatie in 2004 en 2010 het label Grand Site de France toe.

Het is niet alleen buitengewoon goed bewaard gebleven, het staat ook op een mooie plek waardoor techniek en landschap op een wonderbaarlijke manier elkaar aanvullen. Het gebied is gerenoveerd om de toeristenstroom te kunnen opvangen.

Wanneer de zomer in aantocht is, verandert het landschap rond de Pont du Gard in een populaire attractie waar liefhebbers van rivieroevers hun hart kunnen ophalen. De oevers zijn ingericht op ontvangst van bezoekers die 's zomers vermaak en ontspanning zoeken. Aan beide kanten van de rivier zijn grote parkeerplaatsen waar je de auto kwijt kan.

En wie nog energie over heeft, kan flinke wandeltochten maken langs het water. Neem je picknick mee in de vrije natuur en dit met een goede dosis geschiedenis op de achtergrond, het is een heerlijke ervaring.

’s Zomers wordt de Pont du Gard bij het invallen van de duisternis sfeervol verlicht. Door de unieke combinatie van oude techniek en natuurschoon maakt de Pont du Gard ook een prachtige achtergrond voor allerlei concerten. Met name in de zomermaanden worden hier veel muziekvoorstellingen gegeven.

Het Bezoekerscentrum

In 2000 werd het best intact gebleven aquaduct ter wereld autovrij gemaakt en kreeg in het landschap aangepast bezoekerscentrum. De Site du Pont du Gard werd over twee gebouwen verdeeld. Er is onder meer een museum over de geschiedenis van het aquaduct, een bioscoop, informatieve expositie over het bouwwerk en een 25 minuten durende film over de geschiedenis van de brug, een openluchttentoonstelling over de garrigue (de heuvels in de omgeving), de kinderspeeltuin Ludo, winkels en restaurants.

Het afsluiten van verkeer en de bouw van het informatiecentrum heeft er voor gezorgd dat het Romeinse monument een populaire toeristenbestemming is geworden. In 2001 bezochten in totaal 1,2 miljoen mensen de Pont du Gard.

Volgend deel : Van Uzès naar Lussan