Spooksteden op het eiland Sardinië

Een plaatselijk spreekwoord luidt als volgt: ‘Na Sardinië kan de hemel alleen nog maar tegenvallen’. Het eiland is dan ook, bij één van de vijf Italianen, dé favoriete vakantiebestemming aan de Middellandse Zee. Maar er meer te zien, ook in Sardinië zijn spooksteden een bezoek waard.

Argentiera, een stadje zonder inwoners

Na ons bezoek aan spooksteden in Italië, gaan we naar het eiland Sardinië. In een smalle vallei, aan de kust van de Sardijnse zee, ligt Argentiera.

Het is een spookstad en een voormalige mijnbouw frazione (buurtschap) in de gemeente Sassari.

De naam van deze voormalige mijnstad komt van de Italiaanse 'argento', dat zilver betekent.

De mijn werd geëxploiteerd sinds het tijdperk van de Romeinen. In de middeleeuwen dolven de Pisanen edelmetalen. In de 19de eeuw werd de 'frazione' heropend door een Belgisch bedrijf, genaamd "Società di Corr'e-boi". De Franse schrijver Honoré de Balzac, bezocht het dorp in 1838.

Dit plaatsje is een van de fascinerendste voorbeelden van industriële archeologie op het eiland. Het werd opgenomen in het geologische mijnenpark van Sardinië en op de erfgoedlijst van UNESCO geplaatst.

foto: Het vergeten/verlaten mijnenveld

De meest bloeiende periode voor het mijnbouw dorp waren de jaren 1940. Maar na de Tweede Wereldoorlog ging het bergaf en in 1963 werd de mijn werd gesloten. Arbeiders vertrokken en bouwvallige panden werden deels afgeschermd, maar de rest van de stad bleef onaangeroerd

Sinds de mijnsluiting is Argentiera een stadje zonder inwoners. De smalle vallei in de buurt van Sassari is geheel verlaten, op een enkele bezoeker na. Administratieve gebouwen, mijnwerkerswoningen en de kapel — ze liggen er allemaal in doodse stilte bij. En toch heeft niet iedereen zijn geliefde stad vaarwel gezegd. Op het hoogste punt van Argentiera vind je nog enkele bars en restaurants. Ze verwelkomen bezoekers die hier in de Middellandse Zee verkoeling komen zoeken.

Nu is de stad de thuisbasis van een paar kleine bedrijven die het grootste deel van hun inkomsten uit toerisme halen.

Ooit was het stadje Argentiera de grootste producent van zilver in Sardinië. In de afgelopen jaren kende de stad een kleine 'boom' in de bouw en renovatie van de oude gebouwen, met name de oude mijn. Oude, meestal gerestaureerde mijngebouwen uit de 19de eeuw zijn hier te bezichtigen.

Tegenwoordig is de stad is de thuisbasis van enkele kleine bedrijven die optimaal genieten van hun inkomsten uit het toerisme.

Het is één van de belangrijkste voorbeelden van industriële archeologie op Sardinië, opgenomen in de geologische-Mining Park van Sardinië en bewaard door de UNESCO.

Gairo, het land van de stromende aarde

Ook het Sardijnse Gairo (in Ogliastra) is een echt spookstadje. De plek werd door een aardverschuiving van de kaart geveegd. De dorpelingen die op tijd konden vluchten, keerden er nooit meer terug.

Ogliastra is één van de vier 'nieuwe' Sardijnse provincies. Omdat Sardinië een autonome regio is kan dit binnen de regionale raad geregeld worden. Het is de dunst bevolkte provincie van Italië, met de hoogste bergen in het achterland van een mooie kust. Gairo is een gemeente in die nieuwe Italiaanse provincie.

De geschiedenis van Gairo begint in 1200. Ooit was het dorp bekend om de rijkdom van zijn bossen, vooral steeneik. Helaas hebben de branden veel verwoest. Er leefden hier veel moeflons en vaak kon men de grootste van de roofvogels zien, de Gypaeto (Lammergier).

De naam Gairo lijkt te zijn afgeleid van de Griekse woorden 'ga' en 'roa', wat 'stromende aarde' betekent. De stad, met zeer oude nederzettingen, werd een halve eeuw lang getroffen door gewelddadige stormen, rampzalige overstromingen en aardverschuivingen.  De meest dramatische overstroming was die van 1951. De regen viel vijf dagen en vijf nachten zonder ophouden. Bedreigd door een progressieve verzakking was het er niet meer veilig. Iedereen vluchtte weg, mensen en dieren.

Er werd besloten om Gairo elders te herbouwen. Er was geen overeenstemming over 'waar' het nieuwe centrum moest gebouwd worden en uiteindelijk werd Gairo werd in drieën verdeeld. De reconstructie van de stad gebeurde geleidelijk aan.

Gairo Nuovo of Gairo Sant'Elena (een paar meter hoger dan het verlaten centrum).

Gairo Taquisara ligt op een paar km afstand van de oorspronkelijke Gairo. Het is een mooi dorp met slechts 300 inwoners, bekend als station op de Groene Trein.

Belangrijkste feesten worden veel gevierd: op Pinksterzondag, met drie dagen feest gewijd aan de Heilige Geest en de eerste zondag van augustus ter ere van OLV van de Sneeuw.

De derde Gairo Cardedu werd gebouwd op de vlakte bij de zee.

Maar het Gairo Vecchio, 'het land dat niet langer bestaat', trekt meest toeristen aan, vooral zij die houden van alternatieve routes.

Het oude dorp is een toeristische attractie geworden.

De Ghost Town is een interessante toeristische attractie in Sardinië Island. Je komt het oude dorp binnen en slentert verder te voet door de steegjes, tussen de trappen en de verwoeste gebouwen met roze en blauwe muren.

Dit oude centrum is sinds 1963 onbewoond geweest.

Bij het binnenkomen merk je meteen de bouwtechniek van de straten en steegjes waarrond het zich ontwikkelde. Een deel van de straten waren berijdbaar (vooral de hoofdstraat) de rest was voor de voetgangers.

Het wegdek bestond voornamelijk uit platgetreden aarde of bestrating en de hoogteverschillen tussen de straten, een direct gevolg van de berglocatie van het centrum, werden overwonnen dankzij het creëren van trappen, voetpaden of muilezelpaden.

De materialen die gebruikt werden voor de constructie van de bestrating en de trappen, én voor de huizen, zijn voornamelijk gemaakt van graniet, leisteen en andere lokale rotsen. Als bindmiddel werd voornamelijk modder of kalk en zandmortel gebruikt, het oude erfgoed van de bouwtechnieken van voorouders.

Kalk werd gebruikt in de huizen en het is deze die nu kleuraccenten in de gebouwen geeft.
Om veiligheidsredenen is het verboden om de oude huizen binnen te gaan of te naderen. Je kan er nog steeds ramen, trappen, open haarden en andere kleine tekens vinden, van wat eens het leven in Cairo was.

Vooral in de herfst en de winter, op koude en mistige dagen, krijg je de indruk dat je ronddwaalt in een betoverende atmosfeer, alsof je omringd bent door de mist uit het verleden.

Als alleen de muren konden praten, zouden ze de verhalen wel vertellen!

De laatste jaren werd de centrale straat van het oude dorp geasfalteerd. Dit was van belang om een betere verbinding met het omliggende platteland te scheppen.

Filmpje : wandelend in het dorp Gairo Vecchio

Foto's werden genomen via google

Een deeltje komt uit : Ciao tutti Special

Volgend deel : Een vergeten schoen in Sicilië & oorlogsruïnes in Spanje