Olifanten, de vriendelijke reuzen van Sri Lanka

Er is geen dier dat zo nauw verbonden is met Sri Lanka als de olifant. Of het nu gaat om de religie, kunst of geschiedenis, de grijze dikhuid speelt er een prominente rol in. Olifanten worden in Azië als heilige wezens beschouwd. Hindoes geloven in de god Ganesh met zijn olifantenkop. Talrijke tempels en schrijnen zijn aan hem gewijd. Boeddhisten beschouwen de dikhuiden als de 'dragers van de wereld'. Dit valt vaak af te leiden van de tempelarchitectuur. Veel tempels zijn ook met reliëfs van de dieren versierd. Bovendien zien veel Sri Lankanen de grijze reus als beschermer van de jungle. Olifanten krijgen voorrang in het verkeer en zwangere vrouwen lopen onder hun buik door, dat brengt geluk en kracht.

In Sri Lanka komen twee ondersoorten van de Aziatische olifant voor: de Ceylonese olifant en de Ceylonese moerasolifant. De dieren hebben verschillende habitats, die variëren van open terreinen – zoals de savanne – tot de dichte jungle.  Ook (stuw)meren en vochtige streken behoren tot de favoriete leefgebieden.

Honderd jaar geleden werd het eiland nog bevolkt door 10.000  tot 12000 wilde olifanten, maar sinds enkele tientallen jaren ligt het officiële aantal tussen 3000 en 4000. Het natuurlijke leefgebied van de dieren wordt bedreigd. Ze worden steeds meer verdrongen uit hun natuurlijke habitat en naar nationale parken verdreven. Alleen daar kunnen ze zich nog staande houden.

Ze worden ook verdreven door mensen. In sommige dorpjes zijn de bewoners weinig enthousiast over de regelmatige bezoekjes van de dikhuiden. Als ze over het eiland trekken, trappelen ze daarbij al eens door de suikerrietplantages. Hun voorkeur voor bananen, rijstplanten en suikerriet heeft ervoor gezorgd dat de olifanten en de eilandbevolking niet altijd dikke vrienden zijn. Een volwassen olifant verslindt per dag ongeveer 200 kg voedsel. Er gaat vrijwel geen dag voorbij of er is wel een kudde (soms 40 dieren) die een bezoek brengt aan de akkers en er een ravage aanricht. Bij pogingen om de dierlijke indringers te verdrijven, vallen geregeld doden aan beide zijden. Er komen daarbij elk jaar ongeveer 50 mensen om het leven en 150 tot 200 plunderende olifanten.

In het verleden was vooral de jacht de oorzaak van de sterke vermindering (uitdunning) van de olifanten, maar tegenwoordig is de krimp van hun natuurlijke leefgebied de boosdoener. Zo heeft sinds de jaren ’70 van de vorige eeuw duizenden km² oerbos plaats moeten maken voor landbouwgebied. Bijna 2/3 van het bos was een toevluchtsoord voor olifanten.

Sinds het eind van de jaren 1990 willen de Sri Lankanen echter niet meer lijdzaam toezien. Het gaat tenslotte ook over een lucratieve toeristische attractie. Voor stropers dreigen eindelijk drastische verhoogde geldboetes en gevangenisstraffen. Dierenbeschermers zetten zich in voor jungle- en olifantencorridors die door bewoond gebied leiden en zowel de olifant als de mens moeten beschermen.

Ondanks de voornoemde conflicten staat de olifant hoog in aanzien bij processies en feestelijkheden. Hun deelname aan de jaarlijkse Esala Perahera in Kandy is heel eervol. Als versierd rijdier mag de ere-olifant, Maligawa Atha genaamd, de reliekhouder met een kopie van Boeddha’s hoektand, door de straten van Kandy voeren.

Het gebeurt ook vaak dat een olifant met een mahout (olifantendrijver) op zijn rug op zijn dooie gemak over de weg schommelt, terwijl hij een boomstam vasthoudt met zijn slurf. De olifant wordt verhuurd als werkdier, omdat hij wel 4 ton kan verslepen. Ze doen ook vaker dienst als rijdier voor toeristen bij olifantensafari’s of ze verdienen de kost aan het strand.

In de wijde omgeving van Habarana zijn er drie beschermde natuurgebieden die deel uitmaken van een corridor voor olifantenkudden. Het bekendste is het Minneriya National Park. Hier kunnen we de kolossen in hun natuurlijke omgeving spotten.

Het bijna 90 km² grote park ligt rond een stuwmeer uit de 3de eeuw en trekt tijdens de droge tijd tussen juni en augustus honderden dikhuiden. Het is een goede plek voor olifanten om te eten, zich te wassen en vanwege de begroeiing ook een goede schuilplaats. Dit meer is niet ontstaan door de natuur maar jaren terug aangelegd (net zoals veel andere meren in Sri Lanka). Er zijn zelfs tellingen geweest waar het aantal olifanten boven de 300 liep als we onze gids mogen geloven.

Toeristen kunnen hier een kort ritje maken, op de olifant. Ik vond het eerst zielig voor de dieren, maar kon toch geen 'neen' zeggen.

Een olifant lijkt groot en sterk. Maar ik heb het toch even moeilijk als ik denk : 'Zou die nek en rug wel sterk genoeg zijn om twee volwassen mensen in een mandje te dragen?

We rijden naar Pinnawela, een kleine plaats aan de Ma Oya rivier. Het dorp staat vooral bekend vanwege het olifantenweeshuis.

In het Pinnawela Elephant Orphanage (weeshuis) worden sinds 1975 baby olifantjes die verstoten zijn, hun moeder hebben verloren of gewond zijn, opgevangen. Daarnaast worden hier ook volwassen gehandicapten, gewonde of verstoten olifanten verzorgd. Veel dikhuiden zijn het slachtoffer van stropers.

De jonge olifanten worden hier grootgebracht, ze zijn uit hun natuurlijke omgeving geraakt en kunnen vaak niet meer wennen aan een leven in het wild. Een aantal van hen zal belanden in een buitenlandse dierentuin. De volwassen olifanten doen in het weeshuis allerlei klusjes. Ze kunnen vrij rondlopen op een stuk land van ongeveer 10 hectare. Het is fijn om er zo dichtbij te komen, zonder problemen.

Buiten volwassen olifanten zin er ook baby olifanten in het Pinnawela olifantenweeshuis.

Een aantal keer per dag heb je de mogelijkheid om deze kleintjes van dichtbij te zien. Omdat deze 'moederloze' baby olifanten eigenlijk nog melk nodig hebben, geven de verzorgers hen de fles melk.

Wil je een baby olifantje de fles geven? Voor een kleine donatie is dit mogelijk. Let wel op dat er iemand klaarstaat met een camera. De 'kleintjes' drinken de fles binnen enkele seconden leeg!

Het is leuk om te kijken naar de speelse jonge olifantjes. In de ochtend en in de middag worden ze met de fles gevoed.

Daarna moeten ze in bad.

De dieren verlaten het kamp en gaan met de hele kudde naar de Ma Oya rivier. In deze rivier genieten ze van het verkoelende water.

De tijden waarop de dieren worden gevoerd en gebaad in de rivier zijn de beste momenten om de olifanten van dichtbij te zien. We kunnen mooie foto’s maken en dicht bij hen komen.

Het olifantenweeshuis is een populaire toeristische attractie. Hier wordt door de verzorgers gebruik van gemaakt. Je kunt tegen betaling de olifanten voeren of mee op de foto. De entreekosten voor het olifantenweeshuis zijn 2.000 roepie per persoon, maar het wordt goed besteed. (1 roepie is 100 cent)

Op dit moment leven er rond de 80 olifanten in het olifantenweeshuis. Twee keer per dag worden ze gewassen in de Ma Oya rivier. Ze hebben een dagelijks programma.

• 08:30 – Het olifantenweeshuis is open voor bezoekers
• 09:15 – De baby olifantjes worden met de fles gevoed
• 10:00 – De kudde wordt naar de rivier gebracht om te baden
• 12:00 – De kudde wordt weer terug gebracht
• 13:15 – De baby olifantjes worden met de fles gevoed
• 14:00 – De kudde wordt naar de rivier gebracht om te baden
• 16:00 – De kudde wordt weer terug gebracht
• 17:00 – De baby olifantjes worden met de fles gevoed
• 18:00 – Het olifantenweeshuis is gesloten voor bezoekers

Dat olifanten centraal staan in Pinnawela blijkt ook wel uit de op 1.500m verder gelegen Millennium Elephant Foundation. Het is een stichting om de verzorging, bescherming en behandeling van de dieren in Sri Lanka te verbeteren. Ook hier worden in het verleden slecht behandelde en gevangen genomen olifanten opgevangen en verzorgd. Op het 6 hectare grootte opvangcentrum krijgen de dikhuiden naast de goede verzorging alles om in hun benodigdheden en behoeftes voorzien. In tegenstelling tot het commerciële olifantenweeshuis, wordt de Millenium Elephant Foundation grotendeels gerund door vrijwilligers, waarbij het belang van het dier voorop staat.

De olifanten staan rustig gras te eten terwijl jij op 5 meter afstand toekijkt. Heel gaaf om hen van zo dichtbij te kunnen observeren.

Je kunt hier samen met de verzorgers één van de olifanten in het opvangcentrum wassen in de Ma Oya rivier. Ook kun je een ritje maken op de rug van de olifant, de vrijwilligers in het opvangcentrum kunnen foto’s of video’s voor je maken. Alle activiteiten vallen onder een vaste prijs. Voor 200 roepie extra kun je de olifanten een fruitschaal voeren. Alle opbrengsten gaan rechtstreeks naar medicijnen en de onderhoud voor de olifanten.

https://nos.nl/artikel/2304037-zeven-dode-olifanten-gevonden-bij-dorp-sri-lanka.html

"En zo gaat dat: mensen willen steeds méér land, en dan schrikken ze ook niet voor de dieren in reservaten terug. Als ik naar de gezichten van de dorpelingen kijk dan lijken die verdraaid veel op Tamils, overigens" .... woorden van Zevenblad.

Volgend deel : Pollonnaruwa, tweede hoofdstad van Sri Lanka