Friesland : Franeker

Franeker (in het Fries, Frjentsjer) is één van de Friese elf steden.

Franeker was van 1585 tot 1811 een academiestad en geldt als het centrum van de Friese kaatssport.

Het ingetogen Franeker bezit tal van monumenten en het is een gezellig stadje.

Franeker was het economische  en bestuurlijke centrum van Westergo. Rond een turfstenen kerkje op een terp verrees in de 11de eeuw een kleine handelsneerzetting die in de 15de eeuw stadsrechten kreeg. In de 15de eeuw werden in de stad verschillende stinsen (Martena,Dekema, Cammingha en Ockinga) gebouwd.

Volgens wikipedia: Een stins of state is een voormalige burcht of landhuis in de Nederlandse provincie Friesland. Het Friese woord stins betekent steenhuis. Oorspronkelijk werd de benaming stins alleen gebruikt voor de stenen wachttorens die bij de vaak houten state stond. Later werd de naam stins ook gebruikt voor het hele gebouw. De enige nog bestaande middeleeuwse stins is de Schierstins in Veenwouden. Van de overige stinzen resteren nog zeven poortgebouwen

Rond 1500 was de stad omgeven door een stadsgracht met wallen en poorten. In1585 kreeg Franeker als beloning voor de onvoorwaardelijke aan prins Willem van Oranje een universiteit, na Leiden de tweede van Nederland. In de 19de eeuw werden verschillende grachten in de binnenstad gedempt.

Het eerste wat wij zien bij het binnenrijden zijn twee hoge torens. En dan weten we het ... dit is het kaatsplein. Het kaatsen wordt gespeeld op een vrij groot veld van 32m  x 61m.

Wie de Friese sfeer wil proeven, wel grijp dan de kans om een onvergetelijk, typisch Fries sportevenement mee te maken. Op de vijfde woensdag na 1 juli is de spanning in Franeker om te snijden (dit jaar 2013 valt het op 31 juli). De belangrijkste kaatswedstrijd van het jaar, de PC, wordt dan op het Sjûkelân, het bekendste kaatsveld van Nederland, gehouden. De beste kaatser van het winnende trio wordt tot Koning van de PC gekozen. Hij krijgt de zilveren kaatsbal omgehangen.

(PC betekent: Permanente Commisie der Franeker Kaatspartij)

Begrijpt u de spelregels van het kaatsen niet? Geeft niets, dan stort u zich gewoon in de gezelligheid op straat of in de kroeg, tijdens en vooral na de wedstrijd.

Naast de heilige grond van het Friese kaatsen, het Sjûkelân, staat de 16de eeuwse Bogt fen Guné, de oudste studentenherberg van Nederland

Het Kaatsmuseum

De geheimen van dit typische Friese spel worden onthuld in het Kaatsmuseum dat zich bevindt op de eerste etage en de zolder van het Camminghahuis. In het museum hangen trofeeën, attributen, curiosa, foto’s en krantenartikelen uit het rijke kaatsverleden van de Koninklijke Nederlandse Kaatsbond

Het Raadhuis

Wij staan vol bewondering voor dit prachtige stadhuis. Het stadhuis van Franeker is gebouwd in de periode 1591 tot 1594. Het is een van de vroegste Friese raadhuizen in de renaissancestijl. Boven tegen de topgevel op een draagsteen is het beeld van 'Vrouwe Justitia, godin der gerechtigheid', aangebracht. De aanbouw van het stadhuis dateert van 1760 en is binnen uitgevoerd in de rococostijl. De raadzaal is behangen met goudleerbehang. Het fraaie interieur is ook te bewonderen.

Het 16de eeuwse raadhuis is met zijn trapgevels, luiken en ranke opengewerkte toren een fraai voorbeeld van de Noord-Nederlandse renaissance bouwkunst.

Het renaissancistische stadhuis heeft een rijkversierde gevel.

Planetarium

Schuin tegenover het stadhuis is het Eise Eisinga Planetarium (1781) van wolkammer Eise Eisinga, het oudste werkende planetarium ter wereld.

De Martinikerk

Het 11de eeuwse tufstenen kerkje werd in de 15de eeuw vervangen door de huidige gotische kerk met toren.

De kerk ligt midden op de terp van Franeker in het stadshart.

Diakens Weeshuis

"Bijkans twee eeuwen hebben de Weezen het Huis bewoond, waarin zij in 1668 werden opgenomen. In 1854 betrokken zij deze betere woning, die voor de milde giften der Gemeente door de Voogden werd aangekocht,onder goedkeuring van den Kerkeraad."

Op een gebouw in de Breedeplaats zit een gevelsteen, met deze tekst.

Dit laat zien dat dit gebouw vroeger een weeshuis was. De wezen droegen blauwe kleren in tegenstelling tot de wezen van het diaconie weeshuis die in het zwart gingen. 

En op het plein … recht tegenover het Weeshuis staat een bronzen beeld, nl. twee weeskinderen.

We ontdekken een volgend mooi, historisch gebouw nl.

Martenastate

Doeke Martena is admiraal van de watergeuzen op de Zuiderzee. Als Latijns dichter is hij in staat de Bijbel, die dan nog niet is vertaald, te lezen en kritiek te leveren op het katholieke geloof. Doeke of Duco Martena is de laatste mannelijke afstammeling van een oud geslacht, waarvan het stamhuis, Martena State in Cornjum stond. Doeke wordt lid van de Staten Generaal.

De familie Martena bezit veel huizen in de Friese steden. Eén daarvan is de Martena Stins in Franeker.

Deze Franekerstins met zijn rode en gele stenen en opvallende traptoren biedt onderdak aan het stedelijk museum.

Het Korendragershuisje

Het Korendragers- of zakkendragershuisje werd in 1634 gebouwd voor het Gilde der Koren- of Zakkendragers en gerestaureerd in 1924 en 1975. Hier werden de in de stad aangevoerde granen, peulvruchten, bieren en wijnen gecontroleerd en getransporteerd.

Behalve de datumstenen is er in de gevel een korenmeter -drager afgebeeld die een wan draagt (schaal waarmee de korrels gezuiverd werden), waarschijnlijk met een inhoud van een schepel (25 liter, oude maat, in later tijd met 1/4 hectoliter gelijkgesteld).

De korenmeter bepaalde en noteerde de aangevoerde hoeveelheden en de te betalen accijns

De twee-trapsgevel is van bak- en zandsteen. Heel opvallend is, dat de houten vloer bestraat is met 'Friese geeltjes', gelegd in 'gestabiliseerd' zand.

De banken, waarop de korendragers menig uurtje slapend hebben doorgebracht, zijn rond 1790 gemaakt van Amsterdams grenen (windgezaagd).

We komen voorbij de Stinsentuin met zijn mooie poort.

en kuieren verder door de straten van Faneker …

Maar we voelen onze maag knorren. Het is niet moeilijk om te kiezen wáár we deze avond willen eten. In Noord 30 is een héél gezellig Italiaans restaurant. Uit ruim 1200 Italiaanse restaurants in gans Nederland heeft Toscanini, Pizzeria Ristorante een bronzen award ontvangen.

meer hierover vind je hier : http://www.toscanini.nl/

Het brood met de sausjes is een lekkere start van onze avond.

Maar niet alleen het lekker eten en de mooie accommodatie hebben ons bekoord, vooral  de vriendelijke spontaneïteit van de gastvrouw en haar sympathieke vriend waren het summum van de avond.

Bij Nyn en haar vriend hebben we echt genoten van de maaltijd en van een gezellig praatje. Hun mooie binnentuin, waar Nyn terecht fier op kan zijn, geeft een meerwaarde aan het restaurant.

De kennismaking met een plazilliaan was top. Geniet van deze avond gezelligheid en anders ... ga zelf eens proeven én ondervinden hoe fijn het daar is.

Volgend deel : Elfstedendorp Bolsward